Jan Nijland: 'Kleine boeren waren afhankelijk van de grote boeren'

'Deze streek heet het Rondeelsveld. Vroeger was hier een hechte naoberschop, maar dat is nu veel minder. Mensen gaan allemaal uit werken. Wij hadden een stuk of zes buren: de naaste naobers. De naoberschop was wel groter. Sommigen hadden meer buren, maar als je ingetrouwd was meestal zes. Toen ik getrouwd was, ben ik de buurt ingegaan om de naaste buren te vragen. Dat gebeurt tegenwoordig niet meer. Eenmaal per jaar hebben we nog een buurtfeest in de naoberschop. Twee gezinnen organiseren dat om beurten.

De buren hielpen elkaar met hooien en inkuilen enzo. Mijn buurman kon zijn laatste jaren heel slecht. Ik ging er alle dagen heen om de koeien te voeren. Er lopen nu koeien van zijn neef, maar ik ga er nog alle dagen even kijken. Vroeger waren de kleine boeren toch wel afhankelijk van de grote boeren, want die hadden paarden. De keuterboeren hadden alleen een kruiwagen. De grote boeren ploegden het land van de kleinere boeren. Zij hadden een stier waar je de koeien bij kon doen. In ruil daarvoor moesten wij als kleine jongens helpen aardappels rapen. Dat ging dan pro deo.

Als iemand overleed, overlegden de naaste naobers wat er gedaan moest worden. Als er ’s avonds gebeden werd, moest je dat in de streek bekend maken. Voor de begrafenis moesten de naobers  ook de familie langs voor de begrafenis, want auto’s en telefoon had je nog niet. De families waren groot in die tijd! Dan werden er kaartjes getrokken welke streek jij voor rekening moest nemen. Dat heb ik ook nog één of twee keer gedaan. Je kwam op plekken waar je nooit was geweest. Daar moest je om de weg vragen. Je had ook dooboeren. Dat waren mensen die twee paarden hadden, want die moesten met begrafenissen en ook bruiloften kunnen rijden. Dat waren de grote boeren. De naaste naobers deden het werk wat nu door de begrafenisondernemer wordt gedaan: voorop lopen, het lijk in de kerk zetten, koffieschenken.’